Travmatik Olaylarla Başa Çıkma

18.04.2025 18:03:56

Travmatik Olaylarla Başa Çıkma

Travmatik Olaylar Nelerdir?

Travmatik olay, fiziksel, duygusal veya psikolojik zarara neden olan şok edici, korkutucu veya tehlikeli bir deneyimdir.

Bu, doğal afetten fiziksel zarara veya yaralanmaya kadar her şeyi içerebilir.

Hem yetişkinlikte hem de çocuklukta travmatik olaylara bazı örnekler şunlardır:

Randevu Al 

• Kasırga, sel, yangın veya deprem gibi doğal afetler
• Ciddi hastalıklar
• Savaş
• Toplu silahlı saldırılar
• Araba kazaları veya diğer ciddi kazalar
• Fiziksel acı veya yaralanma
• Bir ölüme tanık olma
• Terörist saldırılar
• Aile içi şiddete tanık olma veya deneyimleme
• İhmal ve psikolojik, fiziksel veya cinsel taciz
• Cinsel şiddet saldırısı
• Toplum ve okul şiddeti
• Ticari cinsel sömürü
• Sevilen birinin ani veya şiddetli kaybı
• Görevlendirme, kayıp veya yaralanma gibi askeri aileyle ilgili stres faktörleri

24 ülkede yürütülen genel bir nüfus araştırmasında, katılımcıların %70'inden fazlası travmatik bir olay yaşadı ve %30,5'i dört veya daha fazla travmatik olay yaşadı.

Her dört çocuktan biri 18 yaşına geldiğinde travmatik bir olay yaşayacaktır.

Çocukluk çağında bazı travmatik olaylar daha yaygındır; 12 ila 17 yaş aralığındaki çocuklardan oluşan ulusal düzeyde temsili bir örneklemde, çocukların yüzde 17'si fiziksel saldırıya uğradığını bildirirken, yüzde 39'u şiddete tanık olduğunu bildirdi.

Travmatik Olaylara Tepkiler

Çocukluk veya yetişkinlikte yaşanan travmatik olaylar zihinsel, fiziksel ve duygusal refahı olumsuz etkileyebilir. Ve travmatik olaylar sadece olayı deneyimleyenleri değil, aynı zamanda olaya karışmış olan kurbanların arkadaşlarını ve akrabalarını da etkileyebilir.

Travmatik bir deneyime verilen ilk tepkiler şunları içerebilir:

• Tükenmişlik
• Karışıklık
• Üzüntü
• Kaygı
• Ajitasyon
• Uyuşma
• Çözülme
• Karışıklık

Travmanın etkisi kişiden kişiye değişebilir ve anında veya gecikmeli olabilir. Ancak çoğu insan yaklaşık üç ay sonra iyileşir.

Akut stres bozukluğu olarak da bilinen travmanın ilk şoku, vücudun travma sonrası bunaltıcı duygulara verdiği tepkidir.

İlk şok genellikle yaklaşık dört hafta sürer.

Bazen üzücü bir olay yaşayan bir kişi, olayın duygusal etkisinden kendini korumak için olayı inkar bile edebilir. Bu travmatik stres tepkisi, olayın tüm yoğunluğunu hemen hissedemeyecekleri anlamına gelir.

İlk tepki ne olursa olsun, çocukluktaki travmatik olaylar bir kişiyi yıllar sonra yetişkinlikte de etkileyebilir ve kronik sağlık sorunları, ruhsal hastalıklar ve madde kullanım bozukluklarıyla bağlantılıdır. Ayrıca ergenlik ve yetişkinlikte eğitimi, iş fırsatlarını ve kazanç potansiyelini olumsuz etkileyebilirler.

Ergenlik döneminde travma yaşayan yetişkinlerin depresyon ve ruh hali bozuklukları geliştirme olasılığı da daha yüksektir.

TSSB Nedir?

Başlangıçtaki akut stres bozukluğunun yanı sıra, travma yaşayan bir kişi travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) adı verilen bir anksiyete bozukluğu da geliştirebilir.

Travma sonrası stres veya olaydan sonraki etkiler dört haftadan uzun sürdüğünde, travma sonrası stres bozukluğu olabilir.

Travma yaşayan kişilerin yaklaşık %10 ila %20'si sonrasında TSSB semptomları geliştirir.

Kadınların travma sonrası stres bozukluğu geliştirme riski erkeklerden iki ila üç kat daha fazladır.

Ayrıca, kızların %3 ila %15'i ve erkeklerin %1 ila %6'sı travma sonrası stres bozukluğu geliştirecektir.

Semptomlar kişiden kişiye değişebilir ve birinin yaşadığı travma türü de TSSB semptomlarının gelişiminde rol oynayabilir. Ancak travma sonrası stres bozukluğunun dört yaygın semptomu şunlardır:

Randevu Al 

• Travmayı yeniden yaşamak. Bir şey size travmayı hatırlatıyorsa, o korkuyu tekrar hissedersiniz. Sizi travmatik olaya geri götüren geri dönüşler veya müdahaleci anılar yaşayabilirsiniz.
• Kaçınma. Travma olayının anılarını tetikleyen durumlardan veya insanlardan kaçınmaya çalışabilirsiniz. Bu semptom, olayla ilgili belirli yerlerden veya hatta düşüncelerden veya duygulardan kaçınmanıza yol açabilir.
• Biliş veya ruh hali semptomları. Travma, düşüncelerinizde, inançlarınızda veya duygularınızda olumsuz değişikliklere yol açabilir. Örneğin, kendiniz hakkında olumsuz düşüncelere sahip olabilir veya olay için kendinizi suçlayabilirsiniz.
• Uyarılma ve tepkisellik semptomları. Başka bir travmatik olayın olmasını önlemek için sürekli olarak tehlike arayışında olabilirsiniz. Kolayca ürkebilir, gergin olabilir veya öfke patlamaları yaşayabilirsiniz.

Travma sonrası stres bozukluğu tanısı alabilmek için, bir ruh sağlığı uzmanı en az bir aydır aşağıdaki rahatsızlıklara sahip olup olmadığınızı kontrol edecektir:

• En az bir kaçınma semptomu
• En az bir yeniden deneyimleme semptomu
• En az iki ruh hali ve biliş semptomu
• En az iki tepkisellik semptomu
• En az iki uyarılma semptomu

Travmatik Bir Olaydan Sonra Nasıl Başa Çıkılır

Travmatik bir olaydan sonra başa çıkmakta zorlanıyorsanız, birçok tedavi seçeneği olduğunu bilin.

Destek Sisteminize Güvenin

Destek için başvurabileceğiniz arkadaşlarınızı veya aile üyelerinizi belirleyin. Travmatik olay hakkında konuşmaya hazır hissettiğinizde, deneyiminizi ve hislerinizi onlarla tartışabilirsiniz.

Ayrıca, stresinizin bir kısmını hafifletmek için arkadaşlarınızdan ve ailenizden herhangi bir yükümlülük konusunda yardım isteyebilirsiniz.

Kaçınmaktan Kaçının

Travmatik bir olayı hatırlamak veya düşünmek istememek normaldir. Ancak çok fazla kaçınma travmatik stresi uzatabilir ve semptomlar kötüleşebilir.

Sevdiklerinizden veya bir ruh sağlığı uzmanından destek alarak normal rutininize geri dönmeyi deneyin.

Psikoterapi

Belirtileriniz devam ederse veya günlük hayatınızı etkiliyorsa, bir ruh sağlığı uzmanından yardım almak yardımcı olabilir.

Amerikan Psikoloji Derneği'ne göre, travma sonrası stres bozukluğu için dört tür psikoterapi şiddetle önerilir:

• Bilişsel davranışçı terapi (BDT)
• Bilişsel işleme terapisi
• Maruz bırakma terapisi
• Bilişsel terapi

Travma sonrası stres bozukluğunu tedavi etmek için şartlı olarak önerilen bir diğer psikoterapi göz hareketi duyarsızlaştırma ve yeniden işleme terapisidir (EMDR).

EMDR, hastanın travma anısına kısa bir süre odaklanmasını ve aynı anda iki taraflı uyarım (genellikle göz hareketleri) yaşamasını teşvik eden yapılandırılmış bir terapidir.

Kişisel Bakımı Önceliklendirin

İyi bir gece uykusu almak, düzenli fiziksel aktivite yapmak ve besleyici yiyecekler yemek için elinizden gelenin en iyisini yapın. Sanat, müzik, meditasyon ve doğada zaman geçirmek gibi diğer sağlıklı başa çıkma mekanizmalarını da kullanabilirsiniz.

2017 tarihli bir incelemeye göre meditasyon, TSSB semptomları üzerinde orta düzeyde bir etkiye sahip olabilir:

Randevu Al 

• Stresi azaltmak
• Ruh halini iyileştirmek
• Rahatsız edici düşünceleri azaltmak

İlaç

Sağlık uzmanınız travmatik stres ve semptomlarıyla başa çıkmak için bir tedavi olarak ilaç yazabilir.

Kullanılan daha yaygın ilaç türlerinden biri, genellikle depresif semptomları tedavi etmek için kullanılan seçici serotonin geri alım inhibitörleridir (SSRI'ler).

Sabırlı Olun

Travmatik bir olaya karşı güçlü bir tepki vermek normaldir. İyileşirken işleri yavaşça ve her seferinde bir gün yapın. Günler geçtikçe semptomlarınız kademeli olarak iyileşmeye başlamalıdır.

Travmatik Olaylarla Başa Çıkma

Travmatik bir olayla nasıl başa çıkılacağını öğrenmek zor bir süreç olabilir. Ancak doğru araçlar ve tedavilerle travmadan kurtulabilirsiniz.

Terapinin yardımcı olacağına inanıyorsanız ve bir ruh hastalıkları uzmanıyla konuşabilirsiniz.